آنالیز محلول ها امر رایجی است که اغلب توسط دستگاه های طیف سنجی مرئی، فرابنفش، مادون قرمز، ایکس ری (Spectrophotometer or Spectrometer) انجام می شود و لازمه آنالیز نمونه توسط اسپکتروفتومتر استفاده از سل یا کووت های مخصوص نمونه (Cell، Cuvette)، جهت تجزیه و تحلیل دقیق محلول ها می باشد به عبارتی دیگر نمونه از طریق میکروپیپت و یا به صورت دستی؛ داخل کووت تزریق می گردد و در مسیر تابش نور قرار داده می شود و دستگاه نمونه را مورد آنالیز قرار می دهند. در این مقاله قصد داریم تا به بررسی انواع سل اسپکتروفتومتر و نکاتی که باید در انتخاب سل یا همان کووت در نظر گرفته شود بپردازیم.
انتخاب جنس سل اسپکتروفتومتر بر اساس مقاومت شیمیایی نمونه
در ابتدا نکته مهمی که در انتخاب سل دستگاه اسپکتروفتومتر باید مد نظر قرار داد مقاومت آن ها در مقابل مواد می باشد که در این زمینه سل کوارتز و سل شیشه ای اسپکتروفتومتر دارای مقاومت شیمیایی بسیار بالایی می باشند، به همین جهت اغلب از این 2 نوع سل برای دستگاه اسپکتروفتومتر استفاده می گردد. در مقابل مقاومت کووت های پلاستیکی اسپکتروفتومتر در برابر برخی از نمونه ها کمتر است، به همین جهت این سل ها یکبار مصرف هستند و جنس آنان عمدتاً پلی استایرن (PS) و پلی متیل متاکریلات (PMMA) می باشد. از همین رو لازم است که با توجه به نوع نمونه در انتخاب سل دستگاه اسپکتروفتومتر از جمله: سل کوارتز، سل شیشه ای و سل پلاستیکی دقت کافی و لازم به عمل آید.
تزریق نمونه داخل کووت
انتخاب جنس سل اسپکتروفتومتر بر اساس محدوده طول موج
کووت یا همان سل اسپکتروفتومتر محفظه شفافی می باشد که نمونه در آن قرار داده شده و سپس در مسیر طول نور قرار می گیرد، این سل ها دارای انواع مختلفی می باشند که هر کدام از مواد مختلفی ساخته شده اند و با طول موج خاص سازگاری دارند، محدوده طول موج مناسب برای کووت های اسپکتروفتومتر عبارتند ار:
- کووت پلاستیکی: محدوده موج 380 تا 780 نانومتر
- کووت شیشه ای: محدوده موج 340 نانومتر تا 2500
- کووت کوآرتز: محدوده طول موج 190 تا 2500 نانومتر
- کووت کوارتز مادون قرمز: محدوده طول موج 220 تا 3500 نانومتر
- کووت یاقوت کبود: محدوده طول موج 250 تا 5000 نانومتر
اما می توان به صورت کلی گفت که به طور معمول در دستگاه های طیف سنجی برای جذب در ناحیه ماوراء بنفش از کووت کوارتز و برای اندازه گیری جذب در ناحیه مرئی از کووت های شیشه ای، پلاستیکی و کوارتز استفاده می شود. همچنین برای آزمایش‌هایی که به خلوص بالا نیاز دارند، سل های اسپکت پلاستیکی یکبار مصرف ترجیح داده می‌شوند زیرا خطر آلودگی را به حداقل می‌رسانند و برای محلول های بر پایه آب می توان از هر کووتی استفاده کرد اما برای آنالیز حلال‌های آلی، استفاده از کووت‌های شیشه‌ای اسپکتروفتومتر توصیه می گردد زیرا در مقایسه با سل پلاستیکی مقاومت بالاتری نسبت به حلال‌ها دارند. لازم به ذکر است که کوارتز قابلیت انتقال نور بیشتر و شفافیت بیشتری دارد، بنابراین، از آن برای آزمایش های حساس استفاده می شود. علاوه بر این، سل کوارتز مقاومت بیشتری در برابر دما دارد.
انتخاب سل مناسب جهت آنالیز نمونه ها با غلظت زیاد و غلظت کم
غلظت مواد نقش تعیین کننده در انتخاب ابعاد سل دستگاه اسپکتروفتومتر دارد، به عنوان مثال سل های 10 میلی متری برای آنالیز طیف وسیعی از محلول ها کاربرد دارد، اما در مواردی که غلظت نمونه کم باشد نمی توان از این نوع سل استفاده کرد. لازم به ذکر است که در برخی از نمونه ها امکان رقیق کردن نمونه و اندازه گیری آن با کووت 10 میلی متری وجود دارد اما انجام این عمل دارای معایبی می باشد؛ به عنون مثال ممکن است نمونه تبخیر گردد یا دچار تغییرات شیمیایی در فرآیند تغلیظ گردد. در این موارد استفاده از سل های عریض در ابعاد 20 میلی متر، 50 میلی متر و 100 میلی متر استفاده می شود.
تزریق نمونه داخل سل اسپکتروفتومتر توسط کاربر
انتخاب سل مناسب جهت آنالیز نمونه بر اساس سایز
سایز کووت های اسپکتروفتومتر متناسب با مقادیر نمونه و یا غلظت و رقت نمونه در اندازه گیری صحیح و دقیق نمونه ها موثر است. به صورت کلی می توان سایز سل های اسپکتروفتومتر را به صورت زیر تقسیم بندی کرد:
- Standard cuvettes این کووت برای آنالیز و مطالعه بر روی اکثر نمونه ها کاربرد دارد و ابعاد خارجی آن ها 12.5 میلی متر در 12.5 میلی متر و ارتفاع 45 میلی متر با ابعاد داخلی 10 میلی متر در 10 میلی متر می باشد
- Long path cuvettes این نوع سل اسپکتروفتومتر (کووت هایی با عرض بیش از 10 میلی متر) زمانی استفاده می شوند که نمونه بیش از حد رقیق باشد یا نمونه قابلیت تبخیر و یا تغییرات شیمیایی در طول فرآیند آنالیز داشته باشد
- Short path cuvettes این نوع سل (کووت هایی با عرض کمتر از 10 میلی متر) غالبا برای نمونه های فرار استفاده می شود
لازم به ذکر است که برخی از سل ها به صورت اختصاصی برای آنالیز نمونه های میکرو طراحی شده اند، این سل ها در انواع مختلفی ساخته شده اند که عبارتند از: سل های نیمه میکرو با حجم 1 میلی لیتر، میکرو سل ها با حجم 400 میکرولیتر، سل های فوق میکرو با حجم 50 الی 100 میکرولیتر و مجموعه سلول مویرگی 3 میکرولیتری که کاربرد های شناخته شده آن جهت آنالیز سورفکتانت های غیریونی در آب و کمی سازی عصاره های پروتئینی و DNA می باشد و همچنین این سل زمانی کاربرد دارد که تنها حجم کمی از نمونه در دسترس باشد. لازم به ذکر است که جهت اندازه گیری دقیق نمونه ها از نگهدارنده های مخصوص سل استفاده می شود.
تحقیق و دقت کافی در انتخاب کووت یا همان سل دستگاه های UV پیش از خرید امری مهم و ضروری است زیرا انتخاب صحیح سل در اندازه گیری دقیق نمونه ها تاثیر بسزایی دارد. در صورتی که قصد انتخاب سل دستگاه اسپکتروفتومتر از برند های مطرح جهان را دارید می توانید از راهنمایی کارشناسان شرکت تجهیزات آزمایشگاهی ری نور آزما بهرمند شوید. همچنین شرکت ری نور آزما با سال ها تجربه فعالیت در حوزه تعمیرات دستگاه های آنالیز و فروش تجهیزات آزمایشگاهی و قطعات یدکی آمادگی خود را جهت ارائه بروزترین خدمات اعلام می دارد.
