کاربرد طیف سنجی در پزشکی قانونی

علوم قانونی مجموعه ای از علوم مختلف به ویژه زیست شناسی و پزشکی است که در حین تحقیقات جنایی و کیفری به کار گرفته می شود، به عبارتی دیگر شواهد به دست آمده در صحنه جرم به آزمایشگاه های مخصوصی برده می شود تا در راستای شناسایی مجرم تجزیه و تحلیل گردند و سپس اطلاعات به دست آمده در اختیار مجریان قانون قرار داده می شود. در هنگام آنالیز نمونه ها باید دقت کافی به عمل آید تا شواهد به دست آمده در صحنه جرم از بین نرود لذا استفاده از روش های غیر مخرب حائز اهمیت است، یکی از دستگاه های کارآمد در انجام این امر اسپکتروفتومتر یا همان دستگاه طیف سنجی است که نقش مهمی در شناسایی اثرات به جای مانده و کشف حقیقت ایفا می کند؛ به عنوان مثال بررسی مو، منسوجات، خون، سموم، دارو، مواد شیمیایی و سطوح کوتیزول موجود در خون توسط اسپکتروفتومتر انجام می پذیرد؛ همچنین می توان از دستگاه طیف سنجی برای تجزیه و تحلیل مواد ناشناخته و خطرناک اعم از پودر، مایع و گاز و یا رنگ هایی که برای آنالیز با چشم غیر مسلح بسیار کوچک به شمار می آیند استفاده کرد. در این مقاله قصد داریم تا به بررسی چند کاربرد رایج اسپکتروفتومتری در پزشکی قانونی بپردازیم.

آنالیز های رایج توسط اسپکتروسکوپی در علوم قانونی

اسپکتروفتومتر یکی از ابراز های علمی مهم و کارآمد در تحقیقات جنایی به شمار می آید که اطلاعات دقیقی از ترکیبات مواد و ذرات ارائه می دهد که این امر به درک جزییات و جنبه های متعدد جنایت کمک می کند و در نهایت این تجزیه و تحلیل های دقیق و قطعی توسط اسپکتروفتومتر منجر به ارائه قضاوت عادلانه از جرم واقع شده می گردد. لازم به ذکر است که تکنیک طیف سنجی؛ دقیق، سریع و مقرون به صرفه می باشد که به آنالیز شواهد مختلف از جمله مایعات بیولوژیکی، داروها و مواد به جای مانده در در محل جرم کمک شایانی می کند. لازم به ذکر است که در دستگاه اسپکتروفتومتر مقداری که نمونه نور را جذب کرده و یا از خود عبور می دهد نقش تعیین کننده در ماهیت و ویژگی های یک نمونه دارد، به عبارتی دیگر می توان گفت که هر نمونه آلی و معدنی دارای ویژگی و ترکیبات منحصر به فرد خود می باشد به همین دلیل میزان جذب نور در آن ها متفاوت است به همین جهت شواهد جمع آوری شده در صحنه جرم به شیوه طیف سنجی مورد آنالیز واقع می شوند. در ادامه مطلب به کاربرد دستگاه های طیف سنجی در پزشکی قانونی می پردازیم.

آنالیز پودر بدون دود با روش طیف سنجی در پزشکی قانونی

پودر بدون دود نوعی پیشرانه است که در قرن 19 جایگزین پودر های سیاه شدند و در باروت و گلوله های جنگی به منظور به کارگیری در سلاح های گرم استفاده می شوند، در جرایمی که تیراندازی به وقوع می پیوندد و سلاحی در محل وقوع حادثه یافت نمی شود، پودر بدون دود یک شاهد بسیار مهم به شمار می آید، به همین دلیل همواره در طول سالیان گذشته راه حل های مختلفی برای تجزیه و تحلیل پودر بدن دود به کار گرفته شده است اما بهترین روش برای آنالیز پودر بدن دود استفاده از اسپکتروفتومتر می باشد، در روش طیف سنجی ابتدا مشخصات نمونه توسط اسپکتروفتومتر آنالیز شده و سپس با اطلاعات گردآوری شده با سایر پودر های بدون دود که در گلوله استفاده می شوند مقایسه می گردد. این روش به عنوان روش بسیار کارآمد در تحقیقات جنایی به شمار می آید. به طور معمول دستگاه های FTIR برای تعیین مواد پرانرژی و نیتروسلولز و از دستگاه GC-MS در شناسایی سایز اجزای آلی از نمونه های به جای مانده در محل وقوع جرم استفاده می گردد.

کاربرد اسپکتروفتومتر UV-VIS برای آنالیز الیاف در پزشکی قانونی

همانند مو؛ الیاف نساجی عنوان یک مدرک بسیار مهم در صحنه جرم شناخته می شود زیرا به وسیله آن به سادگی می توان ارتباط بین مظنون و قربانی را به اثبات رسانید. تکنیک طیف سنجی UV به عنوان یکی از بهترین روش ها برای آنالیز الیاف شناخته می شود. زیرا غیر مخرب است و به کمک آن می توان الیاف نساجی را مقایسه و شباهت و تفاوت آن را پیدا کرد همچنین در این روش نیازی به آماده سازی نمونه نیست و در مدت زمان کوتاه می توان به نتیجه دست یافت. تکنیک طیف‌سنجی FTIR برای تجزیه و تحلیل الیاف بر اساس نوع، ساختار و شرایط استفاده می‌شود همچنین طیف‌سنجی IR امکان شناسایی تفاوت در الیاف اکریلیک بر اساس طول موج‌های مختلف را  می‌دهد. این تکنیک به طور موثر در مطالعه مواد الیاف نساجی استفاده می شود.

سم شناسی قانونی توسط اسپکتروفتومتر

سم شناسی قانونی به تجزیه و تحلیل نمونه های بیولوژیکی برای تعیین سم و یا دارو می پردازد و نتایج سم شناسی، اطلاعاتی از قبیل نوع ماده و مقدار استفاده شده که منجر به مرگ یا بیماری افراد می شود ارائه می دهد. طیف سنجی به عنوان یک ابزار تحلیلی رایج در زمینه سم شناسی شناخته می شود که در پزشکی قانونی برای آنالیز سموم به کار گرفته می شود. این ابزار تحلیلی امکان تشخیص داروها در سطوح پایین (در محدوده میکروگرم) در عرض یک هفته پس از رسوب را فراهم می سازد. لازم به ذکر است که این تکنیک ها ماهیتاً مخرب نیستند اما حفظ خلوص دارو و زنجیره نگهداری آن ها امری ضروری است. از تکنیک های رایج طیف سنجی که برای شناسایی سموم و مواد مخدر استفاده می شود می توان به روش های طیف سنجی جرمی از جمله: LC-MS و GC-MS اشاره کرد.

آنالیز رنگ خودرو با روش طیف سنجی در پزشکی قانونی

یکی دیگر از عوامل مهم در صحنه جرم اتومبیل به جای مانده می باشد که پزشکی قانونی می توان به کمک اطلاعاتی از قبیل تصادف، خرابی و یا رنگ شدگی به کشف جرایم بپردازد و مظنون را شناسایی کند. رنگ خودرو دارای ساختار شیمیایی پیچیده ای می باشد و از چهار جزء اصلی تشکیل شده است که عبارتند از رنگدانه، مواد افزودنی، چسب و حلال، لازم به ذکر است که هنگام قرار دادن پوشش رنگ خودرو توسط کمپانی سازنده تجهیزات مورد نظر به ترتیب اضافه می شوند که عبارتند از: پوشش الکتریکی، روکش پرایمر، پوشش پایه و پوشش شفاف. لازم به ذکر است که هر کدام از این روکش ها با توجه به ظاهر خودرو کاربرد متفاوتی دارند به عنوان مثال پوشش الکتریکی برای جلوگیری از خوردگی استفاده می شود و روکش پرایمر، سطح صافی را برای خودرو فراهم می آورد، همچنین پوشش پایه، رنگ خودرو را مشخص می‌کند و روکش براق حاوی تثبیت‌کننده‌های نور آمین و جاذب‌های UV است برای محافظت از لایه‌های رنگ زیرین در برابر هوا و اثرات محیطی به کار گرفته می شود. در حال حاضر تکنیک های طیف سنجی متعددی برای آنالیز رنگ خودرو به کار می رود به عنوان مثال تکنیک طیف‌سنجی رامان به عنوان یک تکنیک تحلیلی موثر برای تجزیه و تحلیل دقیق نمونه‌ها شناخته می شود. علاوه بر این؛ FTIR در شناسایی پوشش‌های خودرو اعم از ترکیبات شیمیایی آلی و معدنی مؤثر است و روش های SEM/EDX و ICP-MS در تجزیه و تحلیل تعیین مواد افزودنی روی پوشش خودرو کارآمد هستند.

کاربرد اسپکتروفتومتر UV-VIS در پزشکی قانونی

دستگاه اسپکتروفتومتر UV-VIS در حوزه پزشکی قانونی کاربرد ویژه دارد که از مهم ترین آن ها می توان به تجزیه و تحلیل کمی و کیفی مواد مخدر و داروهای مرتبط با آن، غلظت الکل موجود در خون، مصرف بیش از حد برخی از دارو ها از جمله آسپرین، آنالیز کربوکسی هموگلوبین در خون که در اثر استنشاق مونوکسیدکربن ایجاد شده و موجب مسمویت می شود، یون های فلزی موجود در آلات قتاله، لباس، حشره کش ها، بررسی لکه های خون در صحنه جرم، آنالیز ترکیبان الیاف و رنگ، میزان هموگلوبین در استخوان و خون و تجزیه و تحلیل جوهر به کارگرفته شده در اسناد جعلی و نامه های تهدید آمیز اشاره کرد. لازم به ذکر است که آنالیز موارد فوق باید توسط کارشناسان مربوطه و با رعایت احتیاط های لازم در راستای جلوگیری از دست رفتن نمونه های کشف شده در صحنه جرم انجام پذیرد.

شرکت ری نور آزما به ارائه نواع دستگاه های اسپکتروفتومتر با طیف وسیعی از برند های برتر جهان می پردازد. در صورتی که قصد خرید انواع طیف سنجی را دارید می توانید با کارشناسان مجرب شرکت ری نور آزما تماس حاصل فرمائید.