در تمامی جوامع دنیا، مصرف نوشیدنی های الکلی با پروتکل های وضع شده دولت ها همراه است. در سال 2014 میلادی سازمان جهانی بهداشت WHO آماری مبتنی بر مرگ و میر افراد بسیاری در اثر نوشیدن الکل متانول در کشور های مختلف و متعددی بخصوص کشور های آفریقایی، آسیایی و جنوب آمریکا منتشر نمود. از این رو آنالیز آشامیدنی های تخمیری و تقطیری در دستور کار دولت ها قرار دارد.

تشخیص الکل متانول و اتانول در صنایع شیمیایی و غذایی

همانطور که در مطالب دیگر نیز مطرح شده، دستگاه کروماتوگرافی گازی GC، در صنایع مختلفی از جمله صنایع غذایی، صنایع دارویی، صنایع کشاورزی و صنایع دیگر مورد استفاده قرار می گیرد. در این مقاله قصد داریم روش تشخیص انواع الکل (متانول و اتانول) را در نوشیدنی ها و مواد خوراکی مورد مطالعه قرار دهیم.

با شیوع ویروس کرونا و بیماری Covid-19 و نیاز مبرم به ضدعفونی سطوح، استفاده و کاربرد دستگاه کروماتوگرافی گازی در صنایع شیمیایی نیز بسیار پررنگ شد. متاسفانه برخی افراد سودجو به جای الکل اتانول، الکل متانول را به مردم عرضه می کنند. الکل متانول در مقایسه با اتانول الکل بسیار سمی تری هست که توسط پوست بدن جذب شده و خاصیت ضدعفونی کنندگی ضعیف تری دارد. این مایع به راحتی و در کمترین زمان ممکن توسط دستگاه GC قابل تشخیص است.

از آنجایی که وجود بیش از حد مجاز انواع الکل مانند متانول و اتانول در مواد مصرفی خوراکی سمی بوده و سلامت مردم و جامعه را به خطر می اندازد، به همین منظور با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی غلظت الکل برخی نوشیدنی های موجود در بازار آنالیز شده تا به صحت و سلامت آنها مهر تأیید زده شود.

مزایای کروماتوگرافی گازی در تشخیص متانول و اتانول در مواد خوراکی

امروزه با پیشرفت تکنولوژی تشخیص متانول و اتانول در مایعات را می توان به روش کروماتوگرافی گازی انجام داد. این کار قبلا به روش تقطیر صورت می گرفت که ساعتها اتلاف زمان داشت و بدتر اینکه در روش تقطیر ماهیت و نوع الکل از جمله متانول و اتانول مشخص نمی شد. و فقط می توانستند به وجود و یا عدم وجود آن پی ببرند. در روش کروماتوگرافی گازی GC:

  • آنالیز در کمتر از نیم ساعت انجام می شود.
  • همینطور ماهیت و میزان الکل متانول و اتانول مشخص می شود.
  • در این روش بر خلاف روش تقطیر، آب به ستون های GC وارد نشده و به این ترتیب ستون کروماتوگرافی تخریب نمی شود.

اساس کار دستگاه  GC 

دستگاه GC یا کروماتوگرافی گازی دستگاهی است که برای جداسازی ترکیبات مختلف در دماهای بالا به کار می رود. ترکیبات مورد نظر در آنالیز با GC از نظر نوع و مقدار، به طور دقیق بررسی می شوند. در حین آنالیز نمونه مورد نظر تبخیر شده و توسط یک گاز بی اثر در ستون دستگاه که اصطلاحا لوله مویین نامیده می شود، به جریان می افتد. ستون توسط یک مایع ویژه پوشانده می شود. در این اثنا نمونه مورد نظر بین فاز مایع و گازی قرار گرفته و اجزای آن از هم جدا می شود. در این میان هر یک از اجزاء سازنده طی مدت زمان مشخصی به آشکار ساز خواهند رسید و معیار تعیین نوع و مقدار هر کدام، مدت زمان بیان شده است.

جزئیات تشخیص الکل متانول و اتانول توسط دستگاه GC

در آنالیز مواد خوراکی به منظور تشخیص انواع الکل دستگاه کروماتوگرافی گازی طبق استاندارد و به صورت زیر تنظیم می شود:

  • آشکارساز دستگاه GC، آشکارساز یونش شعله با دمای 300 درجه سانتیگراد می باشد.
  • ابعاد ستون دستگاه 30m *1.8μm * 320μm می باشد.
  • گاز نیتروژن گاز حامل است.
  • گاز آشکار ساز FID گاز هیدروژن است.
  • دمای نمونه 90 درجه سانتیگراد
  • فشار حین آزمایش 103.42 کیلو پاسکال

قابل ذکر است که دستگاه های GC بخصوص برند اجیلنت و شیمادزو دستگاه های اتوماتیک و بدون نیاز به وجود کاربر هستند. به این ترتیب درصد خطای انسانی به میزان صفر کاهش می یابد.

طبق تصویب اتحادیه اروپا مقدار مجاز الکل متانول در نوشیدنی و عرقیات گیاهی و مواد مجاز خوراکی 3000ppm و یا 0.389% حجمی و مقدار مجاز اتانول نیز 0.5% حجمی می باشد، بنابراین نمونه مواد معرفی شده به دستگاه نیز بر این اساس در نظر گرفته می شود. به همین منظور، جهت آنالیز، مقادیر مشخصی از متانول و اتانول به صورت ترکیب یک درصدی (یک میلی لیتر در 100 میلی لیتر آب مقطر) به عنوان نمونه به دستگاه داده می شود.

نکته مهم: از جمله عوامل موثر در بوجود آمدن متانول در مواد خوراکی می توان به دمای محیط، Ph، آلودگی میکروبی و آلودگی قارچی اشاره نمود.

کاربرد های دستگاه کروماتوگرافی گازی GC در صنایع

از دستگاه کروماتوگرافی گازی GC علاوه بر صنایع غذایی همانند تشخیص انواع الکل در مواد غذایی و یا بررسی نگهدارنده ها در مواد خوراکی؛ در علوم دیگری همچون صنایع نفت و گاز به منظور آنالیز ترکیبات نفت خام با استفاده از GC و یا در علوم پزشکی به منظور تشخیص الکل در خون نیز استفاده می شود.

در این راستا متخصصین و کارشناسان فنی شرکت ری نور آزما جهت مشاوره رایگان در حوزه های تخصصی و همچنین مشاوره خرید دستگاه های آزمایشگاهی و خدمات پس از آن در خدمت شما هستند.

مقالات اخیر

آنالیز عناصر فلزی در محیط کشت با دستگاه ICPMS-2050 Shimadzu

یک محیط کشت معمولاً حاوی عناصری است که طیف وسیعی از غلظت‌ها را شامل می‌شود،…

غربالگری روغن گیاهی با دستگاه LCMS

چربی ها و روغن های خوراکی عمدتاً از تری گلیسرول ها (TAGs) بوجود می آیند…

مبانی دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC)

دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC)، فرآیندی برای جداسازی، شناسایی و تعیین کمیت اجزا…