دستگاه جذب اتمی از تجهیزات آزمایشگاهی است که قادر به آنالیز تعداد زیادی از عناصر فلزی در نمونه مایع می باشد. از دستگاه جذب اتمی در حوزه های مختلفی از جمله آزمایشگاه های صنایع غذایی، دارویی، محیط زیست، آب و فاضلاب، معدن و پزشکی و سلامت استفاده می شود. از کاربرد های آن در حوزه پزشکی میتوان به آنالیز خون اشاره کرد.
خون مایعی است که در سراسر بدن گردش می یابد و مواد لازم مورد نیاز ارگان های مختلف بدن را به آنها منتقل می کند. غلظت عناصر موجود در خون تأثیر مستقیمی بر وضعیت سلامت بدن دارد. برخی از فلزات سنگین از موادی هستند که وجودشان در بدن به دلیل سمیّت بالا موجب پدید آمدن بسیاری از مشکلات و بیماری ها می باشد. این فلزات سنگین و سمّی حدود 72 ساعت در جریان خون جابجا می شوند و در انتها از طریق یکی از بافت های بدن از خون خارج می شوند. جذب هر کدام از این فلزات سنگین در ارگان های بدن و تجمع آن موجب بروز بیماری هایی در بدن باشد. تشخیص بموقع این عناصر در خون می تواند عامل موثری در پیشگیری از بروز این بیماری ها باشد. دستگاه طیف سنج جذب اتمی (AAS) تجهیزی است که با دقت بالایی امکان تشخیص کمی و کیفی تعدادی از فلزات سنگین خون را فراهم می آورد.
آنالیز فلزات سنگین خون با دستگاه جذب اتمی
همانطور که بیان شد، دستگاه جذب اتمی (AA) از تجهیزاتی است که در آنالیز فلزات سنگین از خون بسیار کاربردی می باشد. برای این منظور معمولاً از طیف سنج جذب اتمی کوره گرافیتی (GFAAS) استفاده می شود. این دستگاه قادر است عناصر Trace را با دقت مناسبی اندازه گیری کند. به طور کلی با دستگاه اتمیک ابزوربشن می توان در حدود 25 عنصر را به طور مستقیم از خون اندازه گیری کرد. از مهم ترین این عناصر سرب (Pb) می باشد. در درجات بعدی آلومینیم (AL)، کادمیوم (Cd)، مس (Cu)، منگنز (Mn)، سلنیم (Se)، روی(Zn)، کروم (Cr)، نیکل (Ni)، طلا (Au)، کبالت(Co)، پلاتین (Pt)، پالادیم (Pd)، آهن (Fe)، وانادیم (V)، برلیم (Be)، بیسموت (Bi)، لیتیم (Li)، تالیم (Tl)، آرسنیک (As)، قلع (Sn)، مولیبدن (Mo)، گالیم (Ga)، سیلیسم (Si)، آنتیمون (Sb)، استرانسیم (Sr) و تلوریم (Te) قرار دارند.
کاربرد دستگاه جذب اتمی در آنالیز فلزات سنگین خون
روش های مختلف آنالیز فلزات خون با جذب اتمی
• تزریق مستقیم نمونه خون در کوره گرافیتی جذب اتمی (رایج ترین روش)
• تزریق نمونه خون رقیق شده با آب در دستگاه جذب اتمی، Triton X-100 و یا اسید رقیق (معمولا اسید نیتریک)
• دی پروتیینازیسیون (De-proteinization) با اسید (برای مثال اسید نیتریک) یا قلیا (آمونیاک)
• اصلاح ماتریسی دستگاه طیف سنج Atomic Absorption
