دستگاه آزمایشگاهی طیف سنج پراش اشعه ایکس (X-ray diffraction) بر پایه ماهیت دوگانه موج/ذره پرتو های ایکس، اطلاعاتی در مورد ساختار مواد کریستالی بدست می دهد. پیک های پراش پرتو ایکس با تداخل سازنده یک پرتو تکفام از اشعه های ایکس پراکنده در زوایای خاص از هر مجموعه صفحه منظم در یک نمونه، تولید می شوند. شدت پیک ها به توزیع اتم ها در داخل شبکه بستگی دارد و ترتیب و نحوه قرار گرفتن اتم ها در ساختار بلوری خواص ماده را تعیین می کند. در نتیجه، الگوی پراش X-ray یک اثر انگشت از ترتیب اتمی متناوب در یک ماده معین است.
طیف سنجی پراش اشعه ایکس (XRD) یک تکنیک غیر مخرب و سریع برای تشخیص مواد کریستالی است و اطلاعاتی در مورد ساختار ها، فاز ها، جهت گیری های کریستالی و سایر پارامتر های ساختاری مانند میانگین اندازه ذره، بلورینگی، کرنش و نقایص کریستالی را ارائه می دهد. دستگاه اسپکترومتر XRD دارای مزایای متعددی مانند ماهیت غیر مخرب، حساسیت بالا، آماده سازی آسان نمونه، روش عملیاتی مناسب و راحت، سرعت بالا، تفسیر آسان داده ها و … است که می تواند برای تجزیه و تحلیل های کمّی و کیفی در طیف وسیعی از کاربرد ها مورد استفاده قرار گیرد. دستگاه پراش ایکس ری در سال های اخیر در زمینه های مختلفی از جمله داروسازی، علوم پزشکی، کاربرد های زمین شناسی، میکرو الکترونیک، تولید شیشه و همچنین صنعت رنگ به سرعت توسعه یافته است.
رنگدانه های تجاری
در صنایع رنگ طیف گسترده ای از رنگدانه های طبقه بندی شده مختلف برای نیاز های کاربردی متنوع مورد استفاده قرار می گیرند. رنگدانه ها به طور گسترده از مواد معدنی طبیعی تا سنتزی، آلی، غیر آلی و فلزی وجود دارند. همچنین با توجه به منشأ مواد خام و تکنولوژی تولید رنگدانه ها، تفاوت هایی در خلوص شیمیایی، ناهمگنی در فاز های کریستالی، مورفولوژی و توزیع اندازه ذرات آنها وجود دارد.
از آنجایی که بیشتر رنگدانه های تجاری مورد استفاده در رنگ ها مواد کریستالی هستند و تعداد زیادی از رنگدانه های مهم مانند دی اکسید تیتانیوم، فتالوسیانین مس آبی، کیناکریدون ارغونی و … در فرم های پلی مورفیک گوناگون یا در فاز های کریستالی مخلوط وجود دارند؛ گام نخست در بهبود کیفیت رنگدانه ها علاوه بر اطمینان از خلوص شیمیایی، تضمین خلوص کریستالی نیز می باشد. از آنجا که رنگدانه های تجاری در محدوده اندازه ذرات 0.10 تا 10.0 μm در دسترس هستند، می توان آنها را با استفاده از دستگاه طیف سنج XRD مورد آنالیز و بررسی قرار داد.
آنالیز رنگدانه ها با دستگاه اسپکترومتر پراش ایکس ری XRD
بررسی رنگدانه ها با دستگاه پراش اشعه ایکس XRD
در تحقیقی، از تکنیک طیف سنجی پراش اشعه ایکس برای تعیین و شناسایی شیمیایی و فاز کریستالی تعدادی از رنگدانه های مهم که به صورت گسترده و در حجم بالا در رنگ های تزئینی مختلف، رنگ خودرو و روکاری به کار می روند، استفاده شد. به این ترتیب، چند نمونه از رنگدانه های تجاری از تولید کنندگان مختلف برای آنالیز با XRD مورد استفاده قرار گرفتند.
رنگدانه ها تحت شرایطی که دریافت شدند و بدون آماده سازی بیشتر یا آسیاب کردن مورد استفاده قرار گرفتند، تا اطمینان حاصل شود رنگدانه های پلی مورفیک در طول عملیات آسیاب و خرد شدن تحت هیچ تغییر فازی قرار نگرفته اند. برای سازماندهی شناسایی رنگدانه ها از نمونه های رنگی، رنگدانه ها با رقیق سازی و فرآیند سانتریفیوژ از رنگ ها جدا شدند و قبل از انجام آنالیز شسته و خشک شدند. سپس آنالیز انجام شد و الگوی پراش ایکس ری برای رنگدانه ها بدست آمد.
دیگر کاربرد های دستگاه طیف سنج X-ray diffraction
- بررسی آزبست (Chrysotile) با دستگاه آزمایشگاهی پراش اشعه ایکس XRD
- آنالیز پلی مورف های قرص رانیتیدین با دستگاه پراش ایکس ری X-Ray
- تعیین ترکیبات سیمان با استفاده دستگاه ایکس آر دی
- تجزیه و تحلیل تغییرات در کانی شناسی خاک رس با دستگاه XRD
- آنالیز سنگ آهن با دستگاه اسپکترومتر پراش پرتو ایکس
- بررسی شیشه با استفاده از تکنیک طیف سنج X-Ray Diffraction
شرکت ری نور آزما با سال ها سابقه درخشان در زمینه تجهیزات آزمایشگاهی و فعال در حوزه فروش، سرویس و خدمات پس از فروش دستگاه های عمومی و آنالیتیکال آزمایشگاهی از جمله دستگاه طیف سنج پراش اشعه ایکس XRD می باشد.
