انواع روتور سانتریفیوژ و نحوه نگهداری از آن ها

سانتریفیوژ دستگاهی است که با کمک نیروی گریز از مرکز به جداسازی مواد بر اساس وزن مولکولی آنان می پردازد، این دستگاه که یکی از موارد حیاتی در آزمایشگاه ها می باشد، در ابعاد، انواع و سایز های مختلف ساخته شده است و دارای اجزای مختلفی می باشد، یکی از اجزای مهم و اصلی این دستگاه؛ روتور سانتریفیوژ نام دارد که در انواع مختلفی ارائه شده است. همچنین تعمیر و نگهداری از روتور سانتریفیوژ امری مهم و حائز اهمیت است زیرا موجب افزایش طول عمر روتور، کاهش مشکلات سانتریفیوژ و آلودگی می گردد. در این مقاله قصد داریم تا به معرفی و بررسی انواع روتور های سانتریفیوژ آزمایشگاهی و نحوه مراقبت و نگهداری از آن ها بپردازیم.

انواع روتور سانتریفیوژ

روتور های سانتریفیوژ آزمایشگاهی به 2 دسته روتور های زاویه باز (Swing Out) و  روتور زاویه ثابت (Angel) تقسیم می گردند، که انتخاب هر کدام از این روتور ها به فاکتور های متعددی از جمله نوع سانتریفیوژ، قدرت گردانندگی موتور، سرعت گردش روتور و حداکثر ظرفیت حجمی روتور بستگی دارد. روتور های سانتریفیوژ از متریال های مختلفی از جمله فیبر کربن، آلومینیوم و تیتانیوم ساخته می شوند که هر کدام از این مواد دارای کاربرد مختص به خود می باشد. لازم به ذکر است که شرکت دامل به ارائه سانتریفیوژ های آزمایشگاهی با روتور های متنوع می پردازد.

روتور زاویه باز سانتریفیوژ

روتور های زاویه باز سانتریفیوژ یا همان Swing Out برای جداسازی نمونه ها با حجم بالا (تا 12 لیتر) در سرعت های پایین مناسب هستند. در این نوع روتور؛ هنگامی که سانتریفیوژ شروع به کار می کند؛ بازو های روتور، باکت ها را به سمت بیرون پرتاب نموده و به زاویه 90 درجه افقی از محور چرخش به حرکت در می آیند. این چرخش کاملا افقی موجب می شود که عمل جداسازی بهتر صورت گیرد، به عبارتی دیگر روتور Swing Out برای جداسازی نمونه های حساس و دقیق مناسب است. روتور زاویه باز سانتریفیوژ در موارد زیادی به خصوص جداسازی ذرات بزرگتر کاربرد دارد و از 3 بخش تشکیل شده است که عبارتند از:

• Rotor: بدنه اصلی روتور که به سانتریفیوژ متصل می شود
• Bucket: باکت سانتریفیوژ که به صورت کاسه ای شکل است و روی بازو های بدنه روتور قرار می گیرد
• Insert: در داخل باکت قرار می گیرد و برای انواع لوله های آزمایشگاهی با حجم های مختلف طراحی شده است

اجزای فوق چهارچوب اصلی روتور های Swing Out را تشکیل می دهند و در صورت لزوم می توان آداپتور ها را که در طیف وسیعی ارائه شده اند تهیه نمود، این آداپتور ها در داخل باکت قرار می گیرند و برای انواع سایز های لوله های آزمایشگاهی کاربرد دارند. از سانتریفیوژ های آزمایشگاهی که دارای تنوع روتور و آداپتور می باشد، می توان به مدل Centric350 از کمپانی اروپایی Domel اشاره کرد.

روتور زاویه ثابت سانتریفیوژ

روتور زاویه ثابت سانتریفیوژ  یا Angel از رایج ترین روتور ها است که برای سانتریفیوژ آزمایشگاهی استفاده می شوند. این نوع روتور لوله های حاوی نمونه را به صورت ثابت و معمولا در زاویه 45 درجه نگه می دارد. روتور زاویه ثابت سانتریفیوژ به دلیل سبکی نسبی، این امکان را می دهد که عمل جداسازی با سرعت بالا انجام شود و می توان به کمک آن عمل گلوله سازی را انجام داد. همچنین این نوع روتور غالبا برای نمونه هایی که عمل جداسازی در آن ها راحت تر صورت می گیرد استفاده می شود. لازم به ذکر است که حفره های داخل روتور Angel برای حجم های مختلف طراحی شده است و قابلیت چرخش با سرعت های متنوع را دارد و همچنین آداپتور هایی وجود دارد که داخل حفره های روتور قرار می گیرد و در صورت تغییر حجم نمونه نیازی به تعویض روتور Angel نیست و این امر موجب صرفه جویی در هزینه ها می گردد. 2 عامل تعیین کننده برای روتور زاویه ثابت وجود دارد که عبارتند از: نیروی گریز از مرکز نسبی (RCF) و حجم مورد نظر. لازم به ذکر است که اندازه و وزن روتور بر روی سرعت آن تاثیر گذار است، به عبارتی دیگر هر چه روتور بزرگتر باشد حداکثر سرعت کاهش پیدا می کند.

تمیز کردن روتور سانتریفیوژ

مراقبت از روتور های سانتریفیوژ امری مهم و ضروری است زیرا موجب کاهش خطر حوادث و افزایش طول عمر روتور می گردد و در نهایت از اتلاف زمان و هزینه در راستای تعویض آن جلوگیری می شود. در ادامه این مطلب به بررسی روش های ساده و کاربردی که منجر به افزایش طول عمر روتور سانتریفیوژ آزمایشگاهی می گردد می پردازیم.

شست و شوی روتور سانتریفیوژ

یکی از نکات بسیار ساده که بر افزایش عمر روتور سانتریفیوژ تاثیر چشم گیری دارد، شست و شوی آن با آب و خشک کردن کامل، پس از هر بار استفاده می باشد. در صورتی که کثیفی با آب برطرف نگردد می توان از شوینده ملایم به همراه پارچه یا برس نرم برای حذف کثیفی استفاده کرد، لازم به ذکر است که هیچ گاه نباید از ابزار فلزی برای حذف ضایعات استفاده کرد و همچنین روتور های سانتریفیوژ نباید در آب غوطه ور شوند، زیرا این امر موجب می شود که آب در حفره های روتور باقی مانده و در آنالیز های بعدی منجر به عدم تعادل می گردد.

ضد عفونی روتور سانتریفیوژ

در صورت آلوده شدن روتور سانتریفیوز توسط عوامل عفونی، بیولوژیکی و یا رادیواکتیو توصیه می گردد که پس از استفاده از سانتریفیوژ؛ با مشورت مسئول آزمایشگاه روتور ها توسط محصولات ضد عفونی مخصوص و مناسب به صورت کامل ضد عفونی گردند. لازم به ذکر است که تمامی سازندگان روتور های سانتریفیوژ دستور العمل هایی را در رابطه با مواد ضد عفونی متناسب با نوع و جنس روتور ها ارائه داده اند که مطالعه آن ها قبل از هر اقدامی ضروری است، زیرا عدم رعایت این نکات منجر به آسیب به روتور، دستگاه و سایر لوازم جانبی می گردد. همچنین در برخی موارد توصیه می گردد که جهت برطرف کردن عوامل عفونی، روتور های سانتریفیوژ در اتوکلاو قرار گیرند و یا در معرض اشعه ماوراء بنفش استریل شوند. لازم به ذکر است که تمامی روتور های سانتریفیوژ با هر جنسی قابلیت استریل کردن در اتوکلاو را دارند.

تعمیر و نگهداری قطعات روتور سانتریفیوژ

در ابتدا باید این نکته را مد نظر قرار داد که هنگام استفاده از روتور های زاویه باز؛ کاربر باید اطمینان حاصل کند که شیار های سطل عاری از هرگونه آلودگی می باشند و همچنین باکت ها را می توان توسط توسط روان کننده، روغن کاری نمود. همچنین توصیه می گردد که که کاربران از باز شدن و چرخیدن روتور Swing out به سمت بیرون، اطمینان حاصل نمایند. لازم به ذکر است که روتور ها علاوه بر بدنه اصلی دارای قسمت های دیگری می باشند که نیاز به توجه مداوم و روزمره دارند. یکی از مهمترین این قطعات حلقه O یا O ring نام دارد که یکی از اجزای بسیار مهم روتور است که وظیفه جلوگیری از نشت نمونه را بر عهده دارد اما اغلب به این بخش کمتر توجه می شود. O ring ها پس از شست و شو و ضد عفونی با مواد شوینده باید مجدد روغن کاری شوند، لازم به ذکر است که O ring ها پس از تمیز کردن و اتوکلاو مکرر، تخریب می شوند و در صورت مشاهده آثار تخریب باید آن را تعویض نمود. همچنین قفل هایی که در را روی روتور یا باکت نگه می دارند ممکن است در هنگام باز و بسته شدن آسیب ببینند. می توان با بررسی روتین و تمیز کردن با یک پارچه، طول عمر آن را افزایش داد.

در صورتی که قصد خرید دستگاه سانتریفیوژ را دارید می توانید از راهنمایی کارشناسان با تجربه شرکت تجهیزات آزمایشگاهی ری نور آزما بهره مند شوید. همچنین این شرکت مفتخر است که نماینده انحصاری شرکت دامل در ایران می باشد، لازم به ذکر است که شرکت اروپایی دامل به عرضه با کیفیت ترین سانتریفیوژ های آزمایشگاهی و سایر تجهیزات آزمایشگاهی در جهان می پردازد.